Pupteatro estas speco de teatro ludata de aktoroj per pupoj. La ĉina pupteatro havas historion de pli ol 2 000 jaroj. En 1979 el tombo de la meza periodo de la Okcidenta Han-dinastio (ĉ. 107 a.K.) en Shandong-provinco, oni elfosis 13 lignajn homfigurojn sidantajn, starantajn kaj surgenue sidantajn, el kiuj estas pupoj 193-centimetr-altaj, faritaj el ligno kun 13 artikoj. Kun membroj facile moveblaj, ili povas esti metataj en sida, stara kaj surgenua pozo. Iliaj ventroj kaj kruroj surhavas multajn boritajn truetojn. Ili estas la plej fruaj fadenaj pupoj ĝis nun trovitaj en Ĉinio.

Post senĉesa evoluo la ĉina pupteatro, laŭ formoj kaj ludmanieroj, povas dividiĝi en fadenpupan, stangpupan, gantpupan kaj ferstangpupan teatrojn.

Fadena pupo estas manipulata per fadenoj dum prezentado. Tio estas la tradicia kaj antikva speco de teatro. La pupo estas skulptita el ligno de kamforujo. Ĝi konsistas el kapo, korpo kaj membroj, konformaj al la fiziologia strukturo de homa korpo. luj pupkapoj estas faritaj el tri partoj kunligitaj, kiuj povas moviĝi kaj aliformiĝi por doni hiperbolan efikon. Korpo de tia pupo nun estas plektita el dratoj anstataŭ bambustrioj, kun du partoj, brusto kaj postaĵo. Manoj kaj piedoj estas skulptitaj el ligno. Ĝenerale unu pupo surhavas 16 tirfadenojn. Pro malsameco de rolo, pupo povas surhavi akcesorajn fadenojn en malsama nombro. Por plivigligi la pupon kaj prezenti ĝin kiel veran, oni iam uzas eĉ 36 tirfadenojn. Tiam la ludado estas malfacila.

Manipuli pupon estas malfacila. Dekoj da fadenoj estas ligitaj al malgranda tabulo. Dum prezentado ludanto per unu mano tenas tabulon kaj per la alia tiras fadenojn, por ke la pupo faru diversajn mienojn kaj movojn. Ekzemple en mita teatraĵo "Flama Monto" ludanto uzas diversajn tirmanierojn por ke simio Sun Wukong prezentu piedkuntiradon, orelfosadon, vangogratadon, palpebrumadon kaj iradon sur nuboj. Jen vigla simio prezentiĝas antaŭ la spektantoj.

La fadenpupa teatro altiras spektantojn ne nur per la viglaj kaj subtilaj movoj de pupoj, sed ankaŭ per ritmaj paroloj, kantoj, muzikaĵoj kaj dekoracioj kun densa tradicia koloro kaj loka gusto.

La teatro havas grandan influon en Ĉinio. Plej famas la fadenpupa teatro de la urbo Quanzhou kaj tiu de la gubernio Longyan de Fujian-provinco. Ilia pupludado ne nur allogas ĉinajn spektantojn, sed ankaŭ estas laŭdita de eksterlandaj pupludantoj kaj bonvenigita de eksterlandaj spektantoj dum turneo eksterlande.

Gantpupo estas en grandeco de ĉirkaŭ 40 centimetroj kun malgranda kapo ligita kun ganto kaj surhavas teatran kostumon. Dum prezentado ludanto manipulas pupon per mano en la ganto. Ĉar ĝi estas movata per fingroj, oni nomas ĝin ankaŭ "manplata teatro".

Kapoj de gantpupoj ĝenerale estas skulptitaj el ligno de kamforujo. Tiaj pupoj estas vivecaj, kaj la buŝoj de iuj pupoj povas sin fermi kaj malfermi. Dum prezentado ludanto manipulas per sia montra fingro la pupkapon kaj per siaj dika kaj longa fingroj la dekstran kaj maldekstran brakojn de la pupo. Je movoj de la fingroj la pupo povas fari diversajn gestojn. Per gantpupoj oni lertas en prezentado de luktado. Estas interese, ke iatempe unu ludanto ludas du rolojn de malsamaj karakteroj. En la tradicia teatraĵo "Rebonigita Nenifaranto" ludanto devas ludi samtempe du rolojn, diligentan edzinon kaj mallaboreman edzon. Kvankam senvorte li manipulas per ambaŭ manoj du pupojn, tamen la lastaj bone esprimas la kverelon, koleron kaj repaciĝon inter la du roloj.

Gantpupa teatro vaste cirkulas en Ĉinio. La teatro en la distrikto Longxi kaj la gubernio Jinjiang de Fujian-provinco havas longan historion kaj estas tre ŝatata de la loĝantoj.

Stanga kaj ferstanga pupoj estas tenataj de ludantoj dum prezentado. Ludanto movas per unu stango la kapon de pupo kaj per aliaj du stangoj ambaŭ ĝiajn manojn. Surstanga pupo estas alta je pli ol 90 centimetroj kaj iom peza. Granda tiaspeca pupo estas ludata de 2-3 homoj kune. En prezentado ludantoj ne nur manipulas pupon, sed ankaŭ parolas kaj kantas.

Dum prezentado de ferstanga pupo ludanto movas ĝiajn korpon kaj manojn per ferstangoj metitaj en tri bambutuboj. Oni povas libere prezenti gestojn kaj movojn de pupo. Tia pupludo furoris ĉefe en Fujian kaj Guangdong.  

Redaktoro: Sheng Min

Facebook: Ĉina Fokuso / China Focus - Esperanto

Twitter: El Popola Chinio

WeChat: Skani la du-dimensian kodon por legi EPĈ en WeChat