"安"字畅想曲

上古时代造字者仓颉老先生，是一位聪明绝顶的幽默幻想大师。他以最朴素而又最富深刻涵义的"女子安坐家中"之形造出的"安"字，既能形象地表达出男人在外创业不会有后顾之忧，回到女人身边，家就是他的安乐窝；也能表达出，如果家家户户都能安居乐业、其乐融融，国家定能兴旺，世界定能安享和平，"世界大同"的理想从而得以实现。由此可见，女人对维系这个世界的和谐乃至存在，是多么地重要！

安 ān (trankvila; paca; kvieta)

En la antikvaj skrib-sistemoj la ideografiaĵo 安 aspektas kiel virino trankvile sidanta en domo, sugestante, ke ekzistas neniu milito, nek katastrofo, kaj la vivo estas kvieta kaj komforta. Sekve ĝiaj originaj signifoj estas "kvieta", "paca", "trankvila kaj komforta", "en sekureco", kaj ĝiaj plivastigitaj signifoj estas "esti (al)kutimiĝinta al" kaj "esti kontenta pri". Uzate kiel verbo, ĝi signifas "aranĝi" kaj "meti ion en decan lokon".

古文字的安字，像一个女子安然坐于室中之形。古人用女子静坐家中，表示没有战争、没有灾祸，生活过得很平安、很舒适。所以安字的本义为安定、安逸、安全，引申为习惯、满足。此外，安字还可用作动词，有安置、安放的意思。

Ekzemplaj esprimoj komenciĝantaj per tiu ĉi ideografiaĵo:

【安度】 ［ān dù］ havi trankvilan vivon / pasigi siajn jarojn en trankvilo [en feliĉo]

【安抚】 ［ān fú］ kvietigi / trankviligi / konsoli

【安乐】 ［ān lè］ trankvila kaj feliĉa; komforta

【安邦定国】 ［ān bāng dìng guó］ (pp reganto) porti pacon kaj stabilecon al la lando / certigi la pacon ekstere kaj interne de la lando / certigi al la lando konstantan prosperon kaj nevenkeblan defendon

【安不忘危】 ［ān bù wàng wēi］ ĉiam doni penson al ebla danĝero en la tempo de sekureco / ne malstreĉi sian viglan atenton eĉ en la tempo de paco / gardi viglan atentecon eĉ kiam oni sin trovas en sekureco / eĉ en sekureco oni ne devas neglekti la eventualan danĝeron

【安家立业】 ［ān jiā lì yè］ fari sian hejmon kaj fondi sian entreprenon / sin instali ie kaj komenci sian karieron / starigi sian loĝejon kaj komenci sian karieron

【安居乐业】 ［ān jū lè yè］ havi sian fiksan loĝejon kaj esti kontenta je sia kariero / vivi kaj labori en paco kaj kontenteco / vivi trankvilan vivon kaj ami sian metion [profesion]

【安身立命】 ［ān shēn lì mìng］ ekloĝi ie kaj vivi certigitan vivon [kaj trovi tie materialan sekurecon] / havi [trovi por si] materialan certigon kaj moralan subtenon / bone vivi sian vivon kaj havi spiritan subtenon

【安土重迁】 ［ān tǔ zhòng qiān］ resti tre alkroĉita al sia naskiĝloko / esti tro alkroĉita al sia naskiĝlando por voli ĝin forlasi / havi tro profundan amon al sia naskiĝlando, por ĝin forlasi / ne voli forlasi la lokon, kie li vivas longatempe / malemi transloĝiĝi el sia kutima loko

【安危相易，福祸相生】 ［ān wēi xiāng yì, fú huò xiāng shēng］ la sekureco kaj la danĝero alternas reciproke, kaj la malfeliĉo kaj la feliĉo ŝanĝiĝas unu en la alian

羊有跪乳之恩，鸦有反哺之义

人类，不仅是人类，所有哺乳动物，其雌性都具有用乳房哺喂幼崽的天性。幼畜和婴儿出生后第一本能就是吮吸母乳。母乳不仅给予幼小生命以最初的养分，也像雨露浇灌幼苗一样，滋养我们长大成人。因此，羊有跪乳之恩，鸦有反哺之义："la ŝafido havas la manieron suĉi genuante la patrinan mamon, kaj la korvido plenkreskinte nutros kun ŝuldosento sian patrinon — eĉ animaloj scias danki sian patrinon por ŝiaj amo kaj prizorgo, kaj ni homoj devas pli scii repagi al niaj gepatroj por iliaj vartado kaj edukado dum ilia maljuneco"。

乳 rǔ (mamnutri bebon; lakto)

En jiaguwen la ideografiaĵo乳 aspektas kiel virino kun elstaraj mampintoj kaj bebo en ŝiaj brakoj, sekve la origina signifo de la ideografiaĵo estas "mamnutri bebon". De tiu ĉi orgina signifo devenas la signifo de "suĉi" aŭ "trinki". Ĝiaj plivastigitaj signifoj inkluzivas "lakton", "mamon", "naskon (de infano)" kaj eĉ "virinon, kiu ĵus fariĝis patrino" kaj ankaŭ "ĵusnaskiton" aŭ "tiun, kiu estas infanece naiva".

甲骨文乳字，像一女人胸前乳头突出，又双臂抱子让他吮吸奶水的形状，其本义为喂奶、哺乳，即以乳汁喂婴儿，又指吃奶。乳字由吃奶之义，引申为泛指饮、喝；由喂奶之义又引申为指奶汁、乳房；再由哺乳婴儿之义引申为产子、生育之义，又指刚生育过的女子或刚生下的婴儿或幼稚、不懂事的人。

Ekzemplaj esprimoj komenciĝantaj per tiu ĉi ideografiaĵo:

【乳齿】 ［rǔ chǐ］ laktodento / decidua dento

【乳房】 ［rǔ fánɡ］ mamo

【乳名】 ［rǔ mánɡ］ laktaĝa [infanaĝa] nomo / karesnomo de infano

【乳母】 ［rǔ mǔ］ (mam)nutristino / suĉigistino

【乳臭未干】 ［rǔ xiù wèi gān］ ankoraŭ odori je suĉata lakto — esti juna kaj sensperta / esti flavbekulo / esti novico / havi ankoraŭ la lakton sur la lipoj (Z)

【乳血餐肤】 ［rǔ xuè cān fū］ suĉi sangon kaj manĝi karnon (priskribo de barbaraĵo)

"舞"，蹁跹起舞的女人的形状

人类在喜庆的场合都有情不自禁手舞足蹈的天性。舞蹈是人体灵魂的语言，它的每一动作皆如诗中每一优美华丽的辞藻。男性的舞姿刚劲，女性的舞姿柔美，婀娜多姿，尤为美好。难怪汉字中的"舞"字是以女性舞姿为描摹对象的象形字。

舞 wǔ (danci)

En jiaguwen la ideografiaĵo 舞 aspektas kiel virino dancanta kun branĉoj aŭ flugrubandoj en la mano, sekve la origina signifo de 舞 estas "danci". Ĉar poste tiu ĉi ideografiaĵo ofte estis prunte uzata en la senco de 无 ("sen", ĝia origina nesimpligita formo estas 無), en jinwen oni speciale aldonis konsistan parton 辵, indikantan la movon de kruroj, por reliefigi ĝian originan signifon. Aliflanke en xiaozhuan estis aldonita ankaŭ parto prezentanta du krurojn, por ke 舞 kaj 无 (無) ne plu estis konfuzitaj. Krome, la ideografiaĵo 舞 ankaŭ povas signifi "svingi" (舞动), "mistifiki" (戏弄), ktp, ekz. 挥舞 (svingi), 舞弄 (ludi per).

甲骨文舞字，像一个手持树枝（或飘带）蹁跹起舞的女人的形状，本义指舞蹈。此字后来由于多被借用为有无之无（無），所以金文的舞字特意加上辵旁表示舞蹈的动作，小篆以后则普遍加双脚形。这样，舞与无（無）就不再容易混淆了。而舞字除舞蹈之义外，还含有舞动、戏弄等义，如挥舞、舞弄等。

Ekzemplaj esprimoj komenciĝantaj per tiu ĉi ideografiaĵo:

【舞弊】 ［wǔbì］ fari fraŭdojn; fraŭdi; fari malversaciojn

【舞动】 ［wǔ dònɡ］ svingi / balanciĝi

【舞弄】 ［wǔ nònɡ］　svingi / ludi /

【舞姿】 ［wǔ zī］ pozo de dancant(in)o / dancpozo / dancmov(iĝ)oj

【舞枪弄棒】 ［wǔ qiāng nòng bàng］ svingadi lancon kaj bastonon — sin ekzerci en luktarto / lerni batalartojn / fari militekzercadon

【舞文弄墨】 ［wǔ wén nòng mò］ tordi la leĝon ludante per leĝaj frazoj / ludi per juraj tekstoj — ludi [ĵongli] per vortoj / paradi per beletra lerteco

婴，女人的心头肉

爱美是女人的天性，因而在西方，女性又可称为"la bela sekso"。上古时代，物质不如现在如此丰富多彩，产自海滨的贝壳对于生活在中原的人们来说，就成了稀罕物。它们既是物质交换的媒介——钱币，也是女人奢侈的装饰物。而另一方面，婴儿是人类生命的延续，是女人心上牵挂到死的宝贝，因而在汉字中，"婴"字由双"贝"加"女"构成，也就是顺理成章的事了。

婴（嬰） yīng (novnaskita infano)

La maraj konkaĵoj estis objektoj raraj kaj multevaloraj en la antikveco. Ili estis uzataj kiel moneroj kaj ankaŭ, surfadenigite, kiel ornamaĵo portata de virinoj sur la kolo. La ideografiaĵo 婴 konsistas el du partoj de konkaĵo (贝) kaj parto de virino (女), sugestante la kolan ornamaĵon el konkaĵoj portatan de virinoj. Sekve en la libro Origino de Ĉinaj Ideografiaĵoj estas dirite: "婴 signifas kolan ornamaĵon." Plie, en la antikveco, koncerne la novnaskiton, la virseksa estis kutime nomata 儿, kaj la inseksa, 婴. Kaj tamen, en la nuna tempo, 婴 ĝenerale aludas la novnaskitan infaneton, kaj precipe la bebinon.

贝在古代是一种非常难得的珍贵之物，除用作货币外，妇女们还把它们串起来挂在脖子上作为装饰。婴字从二贝在女上，其本义即指戴在女人脖子上的串贝颈饰。所以《说文解字》称:"婴，颈饰也。"又，古时初生儿"男曰儿，女曰嬰"。此字后来多用来指初生的女孩，又泛指幼童。

Ekzempla esprimo komenciĝanta per tiu ĉi ideografiaĵo:

【婴孩】 ［yīnɡ hái］ bebo / infaneto / suĉinfano / vind-infano

"弱者，你的名字是女人！"已不再适用于当今社会

既然女性如此美好，母性又如此伟大，但莎士比亚却有言：malforto, via nom’ estas virino! 弱者，你的名字是女人！这句话的确反映了女性作为一个整体在以往社会中的弱势地位，东西方皆如此，因而在西方语言中女性又被称为la malforta sekso，而在东方大国的古代，女性社会地位低下尤甚。被历代统治者赞为圣人的孔丘说得更为露骨："唯女子与小人为难养也……"，可见他对女性偏见之深。儒家学者还发明了一套压制女的性的"三从四德"的行为规范：la tri obeoj kaj la kvar virto por la virinoj, t.e. obeo al la patro antaŭ edziniĝo, al la edzo post edziniĝo, kaj al la unuenaskita filo post la morto de la edzo; ĉasteco, modesteco en la paroloj, dececo en la manieroj, kaj diligenteco en laboro。这些现象在尚未进入文明时代的以狩猎为主要生产方式的古代社会，是难以避免的，因而汉字中的"妥"是一个以女子俯首帖耳的形象构成的象形字。还是老子看得深透：柔弱胜刚强：la mola kaj malforta povas superi la malmolan kaj fortan。这一辩证的哲理在道家的太极图中体现得最为完美：男女两性犹如天地之阴阳，是你中有我、我中有你的相互依存的关系，应该是相互平等的。任何以强仰弱的暴力，在文明社会中最终都将受到自然规律最严厉的惩罚。

妥 tuǒ (konvena)

En la antikvaj skrib-sistemoj la ideografiaĵo 妥 aspektas kiel obeema virino sur siaj genuoj, kies kapo estas premata de vira mano. Sekve ĝia origina signifo estas "obei", "submetiĝi", kaj de tio devenis ĝiaj plivastigitaj signifoj de "stabila", "konvena" kaj "fidinda".

古文字的妥字，像一个女子被男人用手按头，跪在地上俯首帖耳的样子。妥字的本文指服贴，屈服，引申为安稳、稳当之义。

Ekzemplaj esprimoj komenciĝantaj per tiu ĉi ideografiaĵo:

【妥便】 ［tuǒ biàn］ konvena kaj oportuna

【妥当】 ［tuǒ dànɡ］ konvena / deca / adekvata / taŭga.

【妥靠】 ［tuǒ kào］ fidinda

【妥善】 ［tuǒ shàn］ bone / konvene / taŭge

【妥帖】 ［tuǒ tiē］ adekvata / ĝusta / korekta / trafa

【妥协】 ［tuǒ xié］ fari kompromison / kompromisi

Facebook: Ĉina Fokuso / China Focus - Esperanto

Twitter: El Popola Chinio

WeChat: Skani la du-dimensian kodon por legi EPĈ en WeChat