插入语的构成形式
插入语是句子的一种独立成分，它用来表示说话人对所述内容的态度、感情、评价、解释等或用来表示所述内容各部分之间的关系，指明所述内容的来源等，用途非常广泛。插入语有如下特点：
1．不和所在句子中的其他成分发生语法关系，因而在结构上不受其他成分的影响，也不影响其他成分的语法结构；
2．插入语可以由各种不同形式的词、词组或句子构成，语法形式不受限制；
3．插入语在句中没有固定的位置，可以放在句首、句中或句末；
4．书写时在插入语的前后通常可用逗号（在少数情况下也可用破折号或括号）与句子的其他成分隔开，但如果插入语在意思上与所在句子的关系密切，也可不用逗号隔开。
插入语虽然与句子的其他成分不发生诸如通常的一致、支配、附加等语法关系，但这并不意味着它是绝对独立于句子之外的：在意思和内容上，它是句子的一个不可忽略的组成部分。插入语能使语句准确鲜明，生动活泼，是句子中的富有表现力的一种独立成分，因此我们在学习和使用世界语的过程中必须对插入语予以足够的重视。
按构成形式，插入语可以分为下列几类：
1.由副词构成的插入语
可以作插入语的副词很多，它们都是由单纯词根或合成词根加副词词尾构成的派生副词。例如：
Entute, vi ne trovos ŝanĝojn en Marino. 总之，你在玛丽身上不会发现变化。
Li ne venis, ĉar, fakte, li estis malsana.他没有来，因为事实上他有病。
Lia koro, efektive, ŝiriĝis. 他的心真的非常悲痛。
La malseka tero, ŝajne, ankoraŭ konservis postesignojn de la matenruĝo. 湿润的大地似乎还保存着晨曦的痕迹。
Feliĉe tiu periodo daŭris ne longe. 幸好，那个阶段的持续时间不长。
Espereble vi havos bonan rememoron pro nia sano.你对我们的国家大概会有美好的回忆。
Memkompreneble, bona tradukisto ĉiam provos redoni tiun originalon per vortoj, kiuj havus, por la nova leganto, egalvalorajn harmonojn.不言而喻，好的译者总是力图使用对于新读者有等值音韵的词再现原文。
Tio estas, kredeble, indiferenta al vi. 那大概引不起你的兴趣。
Tion ĉi nia eminenta kolego Charles Meray povus, sendube, al ni sciigi. (Z) 这一点我们杰出的同事夏尔·梅雷无疑本来是可以告诉我们的。
Viaj ekscelencoj, cetere, eĉ ne havis rajton paroli pri la plej gravaj ŝtataj aferoj kun la princo, kiam li estis ebria.再说，在王子酒醉时，阁下根本无权和他谈论最重大的国事。
Sed verdire ni ambaŭ ne tre kapablas, pro kio ni ofte devas peti helpon de Margot.然而说实在的，我们两人都不很能干，因此我们必须常常请马尔戈特帮忙。
Pli ĝustadire, mi komparos la trinkaĵon kun vino saturita per muskato. 更确切地说，我将把那种饮料比作有肉豆蔻浓烈香味的酒。
Ili mem preferas ĝin fari, aŭ pli ĝuste ili ne volas, ke ĝin faru la faraono. 他们宁愿亲自去做那件事，或者更确切地说，他们不愿让法老去做。
Alivorte, lia amikeco estas dubinda. 换句话说，他的友谊是可疑的。
Mi ĝojos, kiam ŝi povos ree forlasi sian liton kaj mem aranĝi siajn aferojn, ĉar sincerdire ŝi estas treege diligenta.当她能重新下床安排自己的事情的时候，我会很高兴的，因为说实在的，她是一个极勤奋的人。
Sekve, ellerninte unu vorton “mal-”, ni jam estas liberigita el la lernado de grandega serio da vortoj, kiel ekzemple “malmola” (sciante “mola”), “mallumo”, “malami” ktp. 因此，学会一个单词“mal-”，我们就可以从一系列大量词汇的学习中解脱出来，例如“malmola”（如果知道了“mola”这个词），“mallumo”，“malami”等词。
2.由介词词组构成的插入语
可以作插入语的介词词组很多。例如：
Jen ĉirkaŭas min miloj da kamparanoj, kiuj, laŭ via diro, pereis dum la konstruado de la piramidoj. 瞧，在我的四周有成千上万的农民，按你的说法他们是在建造金字塔时丧生的。
Laŭ mi, la komputilo estas la plej kapabla helpanto de la homo.依我看，电子计算机是人的最能干的助手。
Kion ili bezonas, laŭ via opinio? 照你看来，他们需要什么？
Sitnikov, inter aliaj, invitis ŝin dufoje. 西得尼科夫特别邀请了她两次。
Antaŭ ĉio, zorgu oficion. 首先，应当尽职。
Multaj sciencistoj faris siajn malkovrojn kvazaŭ “hazarde”. En tiu ĉi senco, ili povas esti rigardtaj kiel bonŝancoaj.许多科学家的发现似乎都是“偶然的”。在这个意义上说，他们可以被看作是幸运的。
Je mia surprizego, nun iuj ankoraŭ kredas, ke troviĝas vivuloj en la universo, kaj ke ili ofte venas viziti nin per flugantaj teleroj. 使我大为吃惊的是，有些人还相信宇宙中存在着生物，而且他们常乘飞碟来访问我们。
Per unu vorto, talenton vi havas, sed vi lernis tro malmulte. 总之，你有才能，但学得太少。
注: 某些由介词词组构成的插入语可以改变成由有关词根（单纯词根或合成词根加副词词尾）构成的派生副词。例如：
En principo (aŭ: Principe) la haŭta grefto kontentige progresas.从原则上说，植皮的进展令人满意。
Laŭ mia opinio (Miaopinie) mia patro agis neprudente, konsentante pri tio.我认为我父亲同意那件事是不明智的。
3.由“por＋动词不定式”构成的插入语
这类插入语数量不多，通常是由“por＋diri (aŭ: paroli)＋其他词”构成的，主要用来说明表达方式。例如：
Por diri mallonge, sukceso rezultas el peniga laboro. 简略地说，成功来自艰苦的工作。
Por diri pli ĝuste, varmo povas flui el objekto pli malvarma al pli varma objekto nur rezulte de laboro farita de ekstera aganto. 更确切地说，只有外部媒介做了功，热才能从较冷的物体流到较热的物体。
Por paroli sincere, via argumento estas absurda.老实说，你的论据是荒谬的。
Por diri la veron, mi estas ne tute senkulpa. 说实话，我并非完全无罪。
Se vi, por tiel diri, ne helpos en nia peto, tiam mi jam ne scios, kion fari. 比如说，如果你对我的请求不帮忙的话，那我就不知道该怎么办了。
Lingvo ne estas, por paroli kiel la filozofoj, ia “ento”, kiu ekzistas per kaj por si mem.用哲学家的话说，语言不是某种自为的和自在的“实体”。
Sur la ŝipo estis tiel lume, ke oni povis vidi eĉ la plej malgrandan ŝnuron, por ne paroli pri la homoj. 船上亮得连最细的绳索都能看得见，更不用说船上的人了。
4.由分词副词构成的插入语
1）由（主动式）现在分词构成：
La supraj teraj ĉambroj en kelkaj montetoj sin trovas unuj de la aliaj en malproksimeco de 1—1½ metroj, kalkulante la vojon plej rektan. 几座小山上的土房按最直的路线计算彼此相距一至一米半远。（按语法规则，“kalkulante”的逻辑主语应该是句子的主语ĉambroj，这是不合事理的，因此，应该把它看作在语法关系上独立于句子其它成分之外的插入语。以下两句也同样。）
Juĝante laŭ ilia irado, ili apartenas al la gento de la anseroj.从它们的行走的样子看，它们属于雁类。
La verkado de vortaroj jam en unu lingvo estas ligita kun grandaj laboroj kaj malfacilaĵoj, ne parolante jam pri multaj lingvoj. 编写一种语言的词典已经和巨大的劳动和困难联系在一起，更不用说多种语言的词典了。
2）由“副词＋（过去或现在）被动分词”构成：
Sincere dirite, mi kelkfoje forgesas, kun kiu ni vivas en malpaco.坦诚地说，我有时忘记我们是和谁在冲突中一起生活。
Jes, malkaŝe dirate, vi ne multon perdas per tio ĉi, ĉar tie estas nek birdo, nek fiŝo. 是的，坦率地说，你以此遭受到的损失不大，因为那里既没有鸟，也没有鱼。
Pli ekzakte dirite, libere falanta korpo havas akcelon de 9.81 metroj en sekundo.更确切地说，自由落体在下落过程中每一秒钟都获得9.81米/秒的速度增量。
5.由句子形式构成的插入语
起插入语作用的句子，称为插入句。插入句有多种结构形式。现在分述如下：
1）由一般的句子形式构成的。例如：
La afero — mi ne dubas pri tio — devas prosperi. 事业一定会兴旺的，我对此深信不疑。
La plej eminentaj feniciaj komercistoj, oni diras, faris pri tio terurajn ĵurojn. 据说，最杰出的腓尼基商人对此立下了可怕的誓言。
Poeto naskiĝas, ne fariĝas, oni diras.人们说，诗人是先天生成的，不是后天造就的。
Mia privata vivo estis, oni povas diri, komuna.我的个人生活可以说没有什么秘密。
Mi vin tre dankas. Kaj mi, mi konfesas, terure ne amas rifuzi al mi ion en la vojaĝo. 我很感谢你。而我本人，我承认，很不喜欢在旅行中省吃俭用，刻苦自己。
Estu certa, estas tre bone en la kara malnova Norvegujo. 请放心，在那可爱的古老的挪威，情况很好。
Mi montris al vi la oficistojn, inter kiuj, estas vere, mankis la plej malaltaj. 我把官员全都引见给你了，在他们之中就连级别最低的也真的一个不缺。
Parkera lernado estas laboro utila, sed, eble vi konsentas, ne kreiva.背诵是一种有益的学习，你也许会同意，不是一种创造性的学习。
2）由以kiel引导的句子构成：
Se vi intencus regali ŝin per trompaj promesoj, kiel oni diras, tio estus tre kurda faro. 假如你打算用不可能实现的诺言欺骗他，正如人们所说，这是一种很不文明的行为。
La tempo, kiel oni scias, iafoje flugas kiel birdo, iafoje rampas kiel vermo. 正如人们所知，时间有时飞得像鸟一样快，有时爬得像蠕虫一样慢。
Scivolo estas la unua ŝtupo al infero, kiel proverbo diras.正如谚语所说，好奇心是通向地狱的第一步。
Tiu maskobalo, kiel ŝajnas, faris eksterordinaran impreson sur vin.假面舞会看来好像给你留下了非同寻常的印象。
3）由其他句子形式构成：
Via patrino, ŝajnas, estas bonega virino. 你的母亲看来是一个善良的女人。（句中“ŝajnas”可以看成是一个无主语句。）
Fine, pli aŭ malpli frue — se la demando ne estos solvita de la societo mem — la registaroj de ĉiuj landoj devos cedi … 如果问题不能由该团体自己加以解决，各国政府或早或迟不得不最终让步……
La projektistoj jam anoncas, ke ilia “lingvo” (se ili iam finos ĝin) estos pli bona ol Esperanto. 那些方案设计者就已宣布他们的“语言”（如果他们在将来某个时候能够完成他们的方案的话）会比世界语更好。
Tial mi preferas citi unu el la senrimaj kaj liberritmaj poemoj el Streĉita Kordo, kiu liveros al ni en pura stato, se mi povas tiel diri, la senkomparan eliksiron de la poezio. 因此我愿举出《张紧的弦》中的一首无韵的节奏自由的诗为例，如果我可以这样说的话，这首诗会给我们提供无比醇美的诗的酒液。
Ĝi estas — aŭ almenaŭ devas esti — nur stilo simpla kaj logika. 它只能是，或至少应该是，简单易懂和符合逻辑的文体。
Ili forprenis du monkestetojn kun kvardek guldenoj kaj, kio estis plej grava, la tutan asignon en kuponoj por 150 kilogramoj da sukero. 他们拿走了内装四十荷兰盾的两个小钱箱，而且最生要的是，还把一百五十公斤食糖的配给票全都拿走了。
Li intencis veturi kun mi renkonte al vi, sed li ŝanĝis la decidon, mi ne scias kial. 他原打算和我一起乘车迎接你，但不知什么原因他变卦了。
La famo venis oni ne scias de kiel. 这传闻不知从什么地方来的。
Li iris diablo scias kien.鬼知道他到什么地方去了。（直译：他到只有鬼才知道的地方去了。）
Oni bezonas ankaŭ geografion kun kaligrafio kaj kun mi ne scias kio ankoraŭ. 人们也需要（学习）地理再加上书法和我不知道的其他什么学科。